Μαρία Ορφανού
Ψυχολόγος
Ορφέως 71
Παλαιό Φάληρο
Αθήνα
ΜΑΡΙΑ ΟΡΦΑΝΟΥ - ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ B.Sc., M.A.
Να διαλέξω ατομική ή ομαδική θεραπεία;
'Οταν κάποιος παίρνει την απόφαση να αρχίσει προσωπική θεραπεία, έρευνες έχουν δείξει πως συνήθως επιλέγει την ατομική θεραπεία. Σε ομαδικό πλαίσιο πιο συχνά, αλλά όχι πάντα, θα δεις ανθρώπους που μοιράζονται κάποιο κοινό πρόβλημα όπως εθισμός ή θύματα κάποιας καταστροφής ή κακοποίησης, άτομα που πάσχουν από κάποια σοβαρή ασθένεια όπως καρκίνο ή γονείς που μιλάνε για την ανατροφή των παιδιών τους. Επίσης, παράλληλα με την συμμετοχή τους στην ομάδα βλέπεις μερικά από τα μέλη της να κάνουν και ατομική θεραπεία.
Υπάρχουν όμως και ψυχοθεραπευτικές ομάδες που αποτελούνται από ανθρώπους με διαφορετικά προβλήματα ο ένας από τον άλλον όπως γίνεται στην ομαδική ανάλυση. Θα βρείτε αρκετές διακυμάνσεις ανάλογα με το είδος της ομάδας που θα συμμετάσχει κανείς αλλά για να σας δώσω ένα παράδειγμα μία ομάδα αναλυτικής προσέγγισης αποτελείται από 5- 10 άτομα και η κάθε συνάντηση διαρκεί 80-90 λεπτά, σε αντίθεση με την ατομική θεραπεία της οποίας οι συνεδρίες διαρκούν 45- 50 λεπτά συνήθως. Σκοπός μου εδώ είναι να σας πω μερικά γενικά λόγια για την ατομική και ομαδική θεραπεία, τα πλεονεκτήματά της κάθε μίας, έτσι ώστε να είστε πιο ενημερωμένοι για τις επιλογές σας όταν αποφασίσετε να μπείτε σε μία θεραπευτική διαδικασία.
Περιληπτικά θα αναφέρω, γιατί νομίζω πως είναι πιο γνωστά, μερικά πλεονεκτήματα της ατομικής θεραπείας:
◊ Έχεις όλο τον θεραπευτικό χρόνο δικό σου. Πολύ σημαντικό αυτό αφού σου δίνει την ευκαιρία α) να διερευνήσεις τον εαυτό σου σε βάθος β) ο θεραπευτής να σε γνωρίσει καλύτερα και να σε βοηθήσει αποτελεσματικά.
◊ Λες τα ενδόψυχά σου σε ένα εκπαιδευμένο άτομο οπότε του έχεις περισσότερη εμπιστοσύνη όχι μόνο πως θα σε βοηθήσει αλλά και πως τα μυστικά σου δε θα συζητηθούν.
◊ Το πλαίσιο της θεραπείας είναι σε γενικές γραμμές ήρεμο και προβλέψιμο. Αυτή η σταθερότητα είναι ιδιαίτερα βοηθητική για όλους και κυρίως για ανθρώπους με έντονο άγχος.
◊ Ο θεραπευτής είναι ο συνοδοιπόρος σου. Δε θα σε κατακρίνει για τα αισθήματα, τις σκέψεις και τις επιλογές σου πράγμα σημαντικό ιδίως για άτομα ευαίσθητα σε αρνητικά σχόλια.
◊ Σε περίπτωση έντονης κρίσης στη ζωή του ατόμου ή όταν ο ασθενής αναφέρει αυτοκτονικές ιδέες, αυτού του είδους η θεραπεία συνιστάται σε αρχικό επίπεδο έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα εγκαίρως.
◊ Σε πρακτικό επίπεδο είναι πιο εύκολο να ρυθμίσεις την ώρα της θεραπείας σύμφωνα με το πώς σε βολεύει και το πρόγραμμά σου αφού η ώρα κανονίζεται από κοινού με τον θεραπευτή.
Ας δούμε όμως και τα πλεονεκτήματα της ομαδικής θεραπείας που είναι λιγότερο γνωστά:
◊ Αφού συναναστρέφεσαι με πολλούς ανθρώπους μαθαίνεις πιο γρήγορα. Μαθαίνεις για τον εαυτό σου μέσα από τα θετικά αλλά και αρνητικά σχόλια των άλλων για 'σένα, μέσα από τις δικές τους συμπεριφορές σε καταστάσεις παρόμοιες με τη δική σου και βλέπεις πως κι εσύ έχεις τα ίδια αισθήματα, την ίδια συμπεριφορά και σκέψεις. Μαθαίνεις όμως και εναλλακτικούς τρόπους αντιμετώπισης προβλημάτων όταν βλέπεις πως κάποιοι διαχειρίζονται τελείως διαφορετικά μία κατάσταση παρόμοια με τη δική σου.
◊ Είναι πιο εύκολο να αλλάξεις. Πρώτον γιατί έρχεσαι σε επαφή με πολλές υγιείς συμπεριφορές από διάφορους ανθρώπους και δεύτερον επειδή οι σχέσεις που δημιουργείς σε αυτού του είδους τη θεραπεία μοιάζουν περισσότερο με τις σχέσεις του "έξω κόσμου". Έτσι οι εσωτερικές αλλαγές που γίνονται μέσα στην ομάδα μπορούν να εφαρμοστούν πιο εύκολα στην καθημερινότητά σου.
◊ Νιώθεις οτι ανήκεις κάπου. Δεν είσαι μόνος, υπάρχουν κι άλλοι με παρόμοια προβλήματα, αλλά ακόμα κι αν είναι διαφορετικοί από σένα θα σε καταλάβουν, θα σε στηρίξουν. Αυτό σου δίνει κουράγιο και θέληση για αλλαγή.
◊ Αρχίζεις να καταλαβαίνεις πως το σύμπαν δεν περιστρέφεται γύρω από' σένα. Δεν αφορούν τα πάντα εσένα. Γίνεσαι πιο αλτρουιστής, καταλαβαίνεις πώς είναι να δίνεις και πως η συμπεριφορά σου επηρεάζει τους άλλους.
◊ Λόγω της συνεχής συναναστροφής σου με ανθρώπους μπορεί να βγουν στην επιφάνεια συνειδητά και ασυνείδητα προβλήματα που ίσως να μην τύχαινε ποτέ να συζητηθούν σε μία ατομική θεραπεία.
◊ Η θεραπεία βασίζεται στην παρατήρηση των αντικειμενικών αντιδράσεών σου από πολλά άτομα και όχι στην υποκειμενική αναφορά σου για το τι σου συμβαίνει ή σου συνέβη στη ζωή σου.
◊ Στην ομαδική θεραπεία δεν υπάρχει περίοδος που "κολλάς" ή δεν υπάρχει θεραπευτική πρόοδος, όπως στην ατομική, αφού συζητιούνται διάφορα θέματα κάθε φορά και όλο και κάτι θα "πάρεις".
◊ Η υπερβολική εξάρτηση στον θεραπευτή μετριάζεται αφού υπάρχουν και τόσα μέλη που βοηθούν στη θεραπεία σου. Επίσης, ο θεραπευτής εμπλέκεται περισσότερο απ' ότι αν κάνεις μία ατομική θεραπεία (ιδίως ψυχαναλυτικής προσέγγισης ), οπότε γίνεται πιο "ανθρώπινος".
◊ Το κόστος είναι αρκετά χαμηλότερο.
Πριν κλείσω, επιτρέψτε μου να σταθώ λίγο και σε ορισμένα από τα μειονεκτήματα της ομαδικής θεραπείας.
◊ Παρόλο που δεν ισχύει η ίδια πρακτική για όλους τους θεραπευτές, συχνά ο θεραπευτής θα κρίνει αν κάποιος μπορεί να μπει σε μια ομάδα ή όχι. Συνήθως λοιπόν ισχύει η αντίληψη πως δεν είναι όλοι κατάλληλοι για ομαδική θεραπεία.
◊ Επειδή υπάρχουν περισσότερα άτομα στην ομάδα, κάποιες φορές χρειάζεται και περισσότερο χρόνο για να υπάρξει εμπιστοσύνη ανάμεσα στα μέλη της. Για τον ίδιο λόγο μπορεί κάποιος να βάλει "προσωπείο" έτσι ώστε να φαίνεται καλός στους άλλους και να σπαταλήσει πολύτιμο χρόνο από τη θεραπεία του. Ή πολλοί προβληματίζονται για την εχεμύθεια αφού υπάρχουν τόσα άτομα που ακούν τα μυστικά τους, αν και αυτό είναι από τους βασικούς κανόνες που συζητιούνται από την αρχή.
◊ Επειδή μερικές φορές άνθρωποι φεύγουν από την ομαδική θεραπεία, η αναχώρησή τους επηρεάζει αρνητικά τη δυναμική της ομάδας αν και αυτό είναι κάτι που μπορεί να συζητηθεί και να αναλυθεί.
◊ Το πιο σημαντικό μειονέκτημα είναι ο λιγότερος χρόνος που έχει κανείς στη διάθεσή του για να μιλήσει. Όπως ανέφερα όμως επειδή δεν μιλάς συνέχεια, δεν σημαίνει οτι δεν μαθαίνεις για τον εαυτό σου. Δεύτερον το οτι δεν μιλάς ή οτι μιλάς πολύ και παίρνεις το χρόνο των άλλων, δείχνει κάτι για σένα και μπορεί να αναλυθεί μέσα στην ομάδα. Τέλος η έλλειψη χρόνου είναι κάτι που μπορεί να μετατραπεί σε πλεονέκτημα αφού μπορείς να μάθεις να διεκδικείς το χρόνο που χρειάζεσαι και σταδιακά να διεκδικείς γενικά στη ζωή σου αυτά που χρειάζεσαι.
Υπάρχουν πολλών ειδών ομάδες όπως και πολλών ειδών προσεγγίσεις στην ατομική θεραπευτική μέθοδο. Ελπίζω να πήρατε μια βασική ιδέα για το τι περίπου μπορεί να συναντήσετε αναλόγως με το τι θα επιλέξετε. Όπως έχω ξαναπεί όμως, οποιαδήποτε και να είναι η μέθοδος, η προσωπική σας θεραπεία θα είναι μία εντελώς καινούρια κατάσταση, διαφορετική απ' ότι έχετε ζήσει στο παρελθόν και γεμάτη έντονα συναισθήματα.